Histerik kişilik bozukluğu ergenlikte ortaya çıkıyor

Sümeyye Aksu / Özel Haber

Kişilik, bir insanı diğer insanlardan farklı kılan düşünme, hissetme ve davranış biçimidir. Bireyin kişiliği, deneyimler, çevre ve kalıtsal özelliklerden etkilenir. Bir kişinin kişiliği genellikle zaman içinde aynı kalır. Kişilik bozuklukları, kültürün beklentilerinden sapan, sıkıntıya veya işlevsellik sorunlarına neden olan ve zamanla devam eden bir düşünme, hissetme ve davranış biçimidir. Deneyim ve davranış kalıbı, geç ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar işlevsellikte sıkıntı veya sorunlara neden olur. Tedavi edilmeyen kişilik bozuklukları uzun süreli olabilmektedir. Histerik kişilik bozukluğu günümüzde en sık rastlanan psikolojik rahatsızlıklar arasında yer alıyor. Çevrenizde yoğun duygular yaşayan ve davranışları çok aşırıya kaçan kişiler varsa, bu kişilerin histerik kişilik bozukluğu yaşadığını anlayabilirsiniz. Peki histerik kişilik bozukluğu nedir? Nasıl anlaşılır? Histerik kişilik bozukluğu olanlara nasıl yaklaşılmalı? Merak edilenleri Uzman Psikolog Kerem gümüş ve Psikolog Dilara Ocak ile konuştuk.

DUYGULARI UÇ NOKTALARDA YAŞARLAR

“Histerik kişilik bozukluğu bireyin kendisini dünyanın merkezinde görmesi ve duygularını abartılı yaşamasıdır” diyen Uzman Psk. Kerem Gümüş, “Histerik kişilik bozukluğuna sahip olan birey sürekli ilgi odağı olmak ister, aşırı duygusallık gösterir fakat bunu da dikkat çekmek için gösterir ve bencil davranışlar sergiler. Bir ortama girdiklerinde kendisi ilgi odağı olmazsa kaygılanırlar ve hemen ilgiyi üzerlerine çekmeye çalışırlar. İlişkilerin olduğundan daha yakın olması gerektiğini savunur, kolay etkilenirler. Durumları iki uçta yorumlarlar onlar için ya çok iyidir ya da çok kötüdür” ifadelerini kullandı.

“YÜKSEK ENERJİLİDİRLER”

Fiziksel görünümlerini başkalarının dikkatini çekmek için kullandıklarını vurgulayan Gümüş, “Bulunduğu ortama uyum sağlamak için ortama uygun davranışlar sergilemeye gayret gösterirler. Yüksek enerjili kişilerdir ve bunu her zaman belli ederler. Histerik kişilik bozukluğuna sahip bireyler genellikle dikkat çekici şekilde giyinirler. Bir ortama girdiklerinde bütün dikkati üzerlerine çekmek isterler. Karşısındaki bireye acıdığını gösteren büyük tepkiler gösterir fakat bu tepkiler acıdıkları için değil kendilerini iyi gösterebilmek içindir. Her duygularını aşırı belli ederler ve bir konunun üzerinde çok fazla dururlar. Bu şekilde kendilerini ön plana çıkarırlar” diye konuştu.

YETİŞKİNLERDE GÖRÜLME SIKLIĞI FAZLADIR

“Yapılan araştırmalara göre kız çocuklarında daha fazla görüldüğü gözlenmiştir” diyen Gümüş, “Bunun nedeninin ise yetiştirilme tarzı olduğu belirtilmiştir. Kız çocukları ailesi ve toplum tarafından sürekli beğenilmesi gerektiği düşüncesine inandırılıyor ve birey hayatı boyunca sürekli ilgi odağı olmaya, mükemmel olmaya, dikkat çekmeye çalışır. Araştırmalara göre histerik kişilik bozukluğunun görülme sıklığı yüzde 1-2 arasındadır. Ergenlere göre yetişkinlerde görülme sıklığı daha yüksektir. Ergenlerde görülen histerik kişilik bozukluğunun bazı belirtileri bu dönemde yaşanabilecek histeri olarak nitelendirilir. Genellikle ergenlik döneminde kimlik oluşumunda aşırı sinirlenme, ön planda olmak isteme, ilgi çekmek için duygularını abartılı gösterme gibi davranışlar görülür. Bu davranışlar dönemsel olduğu için histeri olarak nitelendirilir. Fakat bu davranışlar ileri boyutlara giderse histerik kişilik bozukluğuna dönüşme ihtimali yüksektir” değerlendirmesinde bulundu.

MÜKEMMELLİYETÇİEBEVEYNLERTETİKLİYOR!

Histerik kişilik bozukluğunun ortaya çıkma sebepleri olarak çevresel faktörlerin gösterilebileceğini söyleyen Gümüş sözlerini şöyle sürdürdü: “Bireyin yetiştirilme tarzı ve yaşadığı çevre bu açıdan önemlidir. Birey ihmalkâr ebeveyn tutumuna maruz kaldıysa ve anne babasının ilgisini çekmek için duygularını abartılı yaşamaya çalışıp kendisini bu şekilde fark ettirdiyse ileri ki yaşlarında da bu yöntemi kullanıp sosyal hayata katılmaya çalışır. Bunun sonucunda da bu özelliği alışkanlık haline getirip hayatını bu şekilde devam ettirir. Aynı zamanda mükemmeliyetçi ebeveyn tutumunda da çocuğa sürekli mükemmel olması, dikkat çekmesi, sınıfında her zaman birinci olması ve herkesin onu beğenmesi gerektiği gibi düşünceler öğretilir. Bunun sonucunda da çocuk ilgi odağı olmak içinde her yolu dener. İleri ki yaşlarında da bunu hayatına empoze eder ve bu durum yaşam biçimi haline gelir”

UZUN SÜRELİ TERAPİ

Tedavisinde uzun süreli terapi oldukça etkili görülmüştür” ifadelerini kullanan Gümüş, “Aynı zamanda grup terapisinin histerik kişilik bozukluğuna sahip bireyde her zaman ilgi odağı olmasının gerekmediği, duyguların abartılmadığında da önemsediğinin farkına varması açısından oldukça etkilidir. Birey bu şekilde sosyal hayatını düzene koyabilir ve duygularını dengeleyebilir” diye konuştu.

Her belirti kişilik bozukluğu değil!

“Bu kişilik bozukluğu aşırı duygusallık, aşırı ilgi görme, olayları çok büyütme, dramatize etme ve fazla abartılı tepkiler verme gibi özelliklerle kendini gösterir” diyen Psikolog Dilara Ocak, “Bunun yanında bazı zamanlarda bu davranışları yapan insanlar olabilir. İlla bu kişilik bozukluğu belirtisi teşhisi konulacak diye bir şey yok bunun teşhisinin konulabilmesi için mutlak olarak sürekli tekrar eden bir durum olması gerekmektedir” dedi.

HIZLI ÖFKE VE ÜZÜNTÜ NÖBETİ

“Bizim bu Rahatsızlığın teşhisini koyabilmemiz için tanı kriterlerinden 5 ya da daha fazlası bireyde varsa, evet biz buna histerik kişilik bozukluğu var diyebiliriz” diyen Ocak sözlerini şöyle sürdürdü: “Böyle toptan baktığımız zaman aslında şöyle bir özetleme yapabiliriz; Bu kişiler çok samimi gibi gözüken fakat ilişki kurmakta zorlanan, ilişkilerinin kontrollerini sağlamaya çalışırken asla kontrol sağlayamayıp bağımlı olan, sürekli ilgi odağı olmak istedikleri için yarışmacı bir kişiliğe sahip olan, kendi cinslerine fazla aşırı düşmanlık gösteren kişiler denilebilir. Hayal kırıklıkları çok fazla yaşarlar sonrasındaki durumlarda hızlı bir öfke ve üzüntü nöbeti geçirebilirler”

ERKEKLERDE NARSİSTLİK ÖZELLİĞİ BASKIN

Genel olarak erkeklerden daha sık bir şekilde kadınlarda görüldüğünü işaret eden Ocak, “Erkeklerde bunun özelliklerine yakın olarak daha fazla narsistik kişilik bozukluğu gözüküyor. Çünkü neden ortaya çıkar diye sorarsanız; bir yakınının ani kaybı, aile içinde sürekli kaygı doğuran bir hastalığın bulunması, ebeveynlerinin boşanma durumunun olması ya da genetik sebepler etkili olabilir ama illa bu hastalığı teşhis edebilmek için bunun olması gerek diye bir şey söyleyemeyiz” değerlendirmesinde bulundu.

DESTEKLEYİCİ VE ÇÖZÜM ODAKLI

Histrionik kişilik bozukluğu için önerilen tedavi şekli psikoterapi olduğunu vurgulayan Ocak, “Bununla birlikte, bu tanıya sahip kişiler için terapi genellikle zordur, çünkü semptomlarını veya işlev görme yeteneklerini abartabilirler. Ayrıca duygusal olarak muhtaç olabilirler ve terapist tarafından konulan davranışsal sınırlara meydan okuyabilirler. Terapi genellikle destekleyici ve çözüm odaklı olmalıdır” diye konuştu.

Histerik kişilik bozukluğu belirtileri

• Ben merkezli olma, ilgi odağı olmadığında rahatsızlık hissetme

• Sürekli güvence veya onay aramak

• Uygun olmayan şekilde baştan çıkarıcı görünüm veya davranış

• Başkalarına sığ görünen, hızla değişen duygusal durumlar

• Fiziksel görünümle aşırı ilgilenme ve dikkatleri kendine çekmek için fiziksel görünümü kullanma

• Abartılı duygu gösterileri ile aşırı dramatik tavırlar

• İlişkilerin gerçekte olduğundan daha samimi olduğuna inanma eğilimi

• Başkalarından kolayca etkilenme