Malatya’nın Hafızası: Beşkonaklar’ın İzinde Bir Zaman Yolculuğu

Malatya’nın Beşkonakları, hem şehrin gönül haritasında hem de sokağın hafızasında başköşeyi tutar. Söğüt dalları gibi uzanan tarihî cumbalı bu evler, depremleri, kışları, yazları; hüzünleri, sevinçleri birlikte göğüslemiş. Şimdi işte birer birer yorgun düşmüşler, yılların ağırlığı altında. Amma velakin, her bir kerpiçte, her bir tahtada bin bir hikâye saklı. Hatırlarım, çocukken bu konakların gölgesinde top oynardık. Her taşında, her camında bir tarih fısıldar, her ahşap çıta bizlere dünü anlatır.

Şimdi elbet bu evlerin hâli içimizi burkuyor. Lakin, “Hor bakma harabat eline, nice viranelerde hazineler var,” deriz biz Malatya’da. Nurettin Gelgellioğlu’nun dediği gibi, bu viran görünen konaklar aslında şehrimizin gizli hazineleri. Dertleriyle, neşeleriyle, düğünleriyle, cenazeleriyle… Her bir odası ayrı bir dünya, her bir taşı ayrı bir hikâye.

Bir zamanlar Doktor Ali Turfanda’nın muayenehanesi olan bu konaklarda, insanlar hayatın tadını çıkarmış, hüzün ve mutluluklarını paylaşmış. “Kadın Doğum Mütehassısı” tabelasıyla anılan Doktor Ali Bey, yalnızca bir hekim değil, aynı zamanda bu evlerin, bu sokakların bir parçası olmuş. Zaman zaman hastalarına evinde bakarak, bu konakları sadece yaşamın değil, umudun ve şifanın da mekanı yapmış.

Ah o Beşkonaklar, Malatya’nın simgesi, belleğimizin ta kendisi. Kızımın da, her genç kızımızın da gözü gibi baktığı bu konaklar, bakan yoksa ne yazık ki viran oluyor. 1960’ta İstanbul’dan Malatya’ya döndüğümde, Aksaray’ın bu tür evleriyle dolu olduğunu, zamanla zevksiz betonun onları yendiğini görmüş biri olarak diyorum ki; evler de bizler gibi, ilgi ister, sevgi ister, bakan ister.

Beşkonaklarda doğup büyüyen biri olarak anılarımı paylaşmak isterim; bu konaklarda yaşayan Hediye ablamızın havuzlu güzel evi, yanındaki kerpiç evin ikinci katında bizim oturduğumuz ev… Her köşe başı bir öykü, her cumbadan fırlayan bir çocuk kahkahası…

Malatya Beşkonakları, sadece birer yapı değil, bizim anılarımız, bizim geçmişimiz. Belediyenin, vakıfların, halkın sahip çıkması, bakımını yapması şart. Çünkü onlar yalnızca tarih değil, aynı zamanda geleceğimiz… Onlara sahip çıkmalıyız, ki onlar da bize anı olarak, hikâye olarak geri dönsünler. Evet, dostlar öyle değil mi?

Hüccetullah Hakder