Bir Daha Donmadan: Malatya İçin Beş Acil Çıkış

Ziraî Felaket Dosyası – 8. ve Son Bölüm

Bu bir yazı dizisidir. Sekiz bölümlük analiz tamamlanmıştır.

12 Nisan gecesi Malatya’da termometre eksilere indi.
Ama asıl eksi, çiftçinin içindeydi.
O gece don, çiçekleri kavurdu.
Ama ertesi sabah üretici tarlasına değil, takvimine baktı:
“Borç günü yaklaştı.”

Bu tablo, sadece hava koşullarının değil, yönetişimin de iflas ettiğini gösterdi.
Çünkü kriz anları yalnızca zararı değil, ihmali de açığa çıkarır.
Ve bu krizde en çok görülen şey şuydu:
Sistem vardı ama sahada yoktu.
Yöneticiler vardı ama tarlada yoktu.
Kurumsal refleksler vardı ama üreticiye dokunmadı.

Krizi fırsata değil, derse çevirelim

Ramazan Özcan’a göre bu kriz, kader değil.
Yani “don oldu, ne yapalım” kolaycılığıyla açıklanamaz.
Çünkü bu yaşananlar artık olağanüstü değil, olağan hâle gelmiş bir felakettir.
Ve bu nedenle, yaşananlardan çıkarılacak sonuç bir istatistik değil, bir eylem planı olmalıdır.

Ramazan Özcan’dan Malatya’ya çağrı

“Artık konuşma değil, harekete geçme zamanı.”
Borsa Başkanı Ramazan Özcan, sekiz bölüm boyunca yaptığı açıklamaları beş ana başlıkta topluyor ve Malatya kamuoyuna şu çağrıyı yapıyor:

1. Tarım sigortası yeniden yapılandırılmalı

Mevcut TARSİM modeli üreticinin güvenini yitirmiştir.
Eksper tespiti, zamanlama, tazminat tutarları ve başvuru süreci ciddi revizyon beklemektedir.
Zarar varsa, tespiti adil ve hızlı olmalıdır.
Sigorta varsa, üretici risk almamalıdır.

Bu haliyle sistem, üreticinin yanında değil karşısında konumlanmaktadır.

2. Çiftçi borçları faizsiz ve uzun vadeli yapılandırılmalıdır

Don yaşanmış, ürün kaybı yaşanmış, gelir sıfırlanmış…
Ama banka takvimleri işlemeye devam etmektedir.
Bu durum üreticiyi borç-faiz-kredi sarmalına itmektedir.

Oysa yapılması gereken, çiftçiyi krediye değil, toprağa bağlamaktır.
İlk adım, mevcut borçların faizsiz ve gerçekçi bir takvime bağlanmasıdır.

3. Tarım İl Müdürlüğü kriz anlarında sahaya inmeli

Afet sonrası üreticiye yol gösterecek, yönlendirecek, çözüm üretecek kurumların başında Tarım İl ve İlçe Müdürlükleri gelmelidir.
Ancak yaşanan bu son don olayında, çoğu üretici kurumları sahada görememiştir.
Kurum, masa başından değil, arazi üzerinden yönetmelidir.
Kriz masası, tarlaya kurulmalıdır.

4. Lisanslı depo sistemi desteklenmeli, ürün senetleri teşvik edilmelidir

Kayısı üreticisi, ürünü yok pahasına satmak zorunda kalmamalıdır.
Lisanslı depoculuk sistemi, ürünün değerini korumak ve piyasayı düzenlemek için en önemli enstrümandır.
Ancak bu sistemin işlerliği hâlâ sınırlıdır.
Senetli ticaret, finansman aracı olarak yaygınlaştırılmalıdır.

Üretici ürünü değil, güveni depolamalıdır.

5. Erken uyarı sistemi yaygınlaştırılmalı ve desteklenmelidir

Don uyarısı, olaydan sonra değil, öncesinde anlamlıdır.
Bugün birçok üretici, soğuk havayı sabah tarlada fark etmektedir.
Oysa teknoloji bu noktada devreye alınmalı, uyarı mekanizmaları SMS, mobil uygulama ve yerel medya ile anında ulaştırılmalıdır.

Ayrıca bu uyarılara karşı alınabilecek tedbirler için devlet destekli teşvik mekanizmaları geliştirilmelidir.

Bu yazı dizisi neden yazıldı?

Çünkü her yıl yaşanan felaket, artık kader olmaktan çıkmıştır.
Çünkü bu şehir, aynı cümleyi bir kez daha kurmamalı:
“Don oldu, ürün gitti.”

Ramazan Özcan’ın sesiyle başlayan bu yazı dizisi, aslında binlerce üreticinin susturulmuş çığlığıdır.
Çünkü onlar konuşamadı.
Çünkü kimse onların sesini yeterince duymadı.

Ama şimdi söz, eylem zamanıdır.
Ve bu beş başlıkta toplanan öneriler, yalnızca bir kurumun değil, bir şehrin geleceğine sunulmuş yol haritasıdır.

Malatya bir daha donmasın diye yazıldı bu dosya.
Ama yazmak yetmez.
Uygulanmazsa, gelecek yıl aynı manşeti yeniden atarız.

Ve o zaman kayısı değil, umudun kendisi kurur.

İLGİLİ BÖLÜMLER: 

Sigorta Var Ama Koruma Yok!

Borç Dondu, Fatura Büyüdü!

Son Umut Depoya Girdi!

Zincir Koptu, Yük Üreticiye Kaldı!

Kriz Geldi, Herkes Aynaya Baktı… Biri Sahaya!