Doğu Akdeniz Jeopolitiği - Mavi Vatan

 Geçtiğimiz Temmuz ayında, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar beraberinde Genel Kurmay Başkanı Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ile birlikte KKTC'ye gidip Doğu Akdeniz'de Türkiye'nin ve KKTC'nin Münhasır Ekonomik Bölgelerine yönelik oldubittilere karşı duyarsız kalınmayacağını güçlü bir şekilde dünyaya duyurdular.

 Akar, "Garantörlük hak ve sorumluluklarımızı bugüne kadar eksiksiz, aksaksız yerine getirdik, bundan sonra da getirmeye kararlıyız. Bunu yerine getirebilmek için de Türk Silahlı Kuvvetlerinin Ada'daki varlığı şart, bunu da herkes böyle bilsin. Türkiye'ye ait sondaj gemilerinin çalışmaları sürdürmekte, TSK'nin en etkili unsurlarından Deniz Kuvvetleri Komutanlığının da bu gemilerin faaliyetlerini desteklediğini "Biz 'barış' dedikçe bu zafiyet gibi görülmekte, ‘Gerektiğinde hakkımızı alır, herhangi bir oldubittiye müsaade etmeyiz.' dedikçe de tehdit gibi algılanıyor. Dolayısıyla komşularımızın akıllarını başlarına toplamaları, olaya objektif bakmaları lazım." şeklinde konuştu.

 22 Ağustos 2019 tarihinde Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Başbakanı Ersin Tatar, Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda, baş başa ve heyetler arası görüşmelerin ardından ortak basın toplantısı düzenledi. Erdoğan, "Türkiye, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin güvenliği ve refahı için yürüttüğü çalışmaları desteklemeye devam etmektedir, devam edeceğiz. Kendi haklarımızı nasıl savunuyorsak, Kıbrıs Türklerinin de Ada'daki ve bölgedeki çıkarlarını aynı kararlılıkla savunmaya devam edeceğiz. Sorunun ortaya çıkışı da bugüne kadar gelişi de tamamen Rumların uzlaşmaz tavırlarından kaynaklanmaktadır." ifadelerini kullandı.

 Türkiye ve KKTC Hükümetlerin yapmış olduğu açıklamalara ve Milli Savunma Bakanın bu derece sert açıklamayı KKTC'de yapmasına nelerin sebep olduğuna bakmak lazım. İngilizler  Osmanlı Devletinden 1878 yılında Kıbrıs Adasını kiralamıştır. İngiliz Yönetimi 1960 yılında yapılan Kıbrıs Anayasası ile adadan ayrılırken Türk ve Rumlardan oluşan iki toplum bir arada yaşamak için Cumhurbaşkanı Rumlardan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı da Türklerden olmak üzere Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmuş ve bu devletin kuruluşuna da İngiltere, Türkiye ve Yunanistan ayrı ayrı garantör olmuşlar.  20 Temmuz 1974 yılına kadar 14 yıl boyunca Türklerin yaşam haklarına yok etme yönelik insanlık dışı saldırılar hiç durmamış ve bu saldırıların durdurulması için Türkiye uluslararası kamuoyu duyurmuş ve girişimlerde bulunmasına karşın sonuç alınamamış. 1974 yılına gelindiğinde adanın Yunanistan'a katılması için yapılan darbe sonucu Rum Cumhurbaşkanı Makarios adayı terk etmiş. Türkiye'de tek taraflı garantörlük hakkını kullanıp, Barış Harekâtını yaparak Kuzeyde Türkler, Güneyde de Rumların yer aldığı 2 kesimi oluşturmuş oldu. Geçen 45 yıllık süreçte adada Türkiye bulunan askeri güç ile 2 kesimde ayrı ayrı yaşayan sürmektedir. Türkiye garantörlük anlaşmasına dayanan hakkını kullanarak adada güvenliği başarı ile sağlamakta ve İnsanların yaşam haklarına karşı saldırı olmamaktadır. Asker kullanma hakkının kullanılması; Yunanlıların ve Rumların deyimiyle “İşgal” sözcülüğü ifade edilemez.

 Türkiye ve KKTC tarafından İki kesimli tek devlet olma yolunda yapılan tüm barışçıl girişimlere Yunanlılar ve Rumlar hiç katkı sunmazken, Birleşmiş Milletler Başkanı Annan'ın 2004 yılında hazırlamış olduğu planını da Güney Kıbrıs halk oylamasında RET etmiştir.

 Avrupa Birliği; Güney Kıbrıs Rum Yönetimini (GKRY); Adanın kuzeyindeki Türk Devletinin haklarını yok sayarak, adanın tek temsilcisi olduklarını öne süren sorunları çözülmemiş GKRY'ni Kıbrıs Cumhuriyeti adı altında üye olarak kabul etmiştir.

 GKRY tek taraflı olarak Kıbrıs Cumhuriyeti olarak (KKTC'nin haklarını da yok sayarak) Kıbrıs'ı çevreleyen deniz alanları üzerinde Münhasır Ekonomik Bölgelerini ilan etmiş. Diğer taraftan da Yunanistan da kendi adalarını baz alarak (uluslararası hukuka aykırı olarak) Doğu Akdeniz'de kendi Münhasır Ekonomik Bölgelerini (Deniz tabanı altı doğal kaynaklar, deniz içinde yer alan ürünler ve deniz üstü hava sahası) ilan etmiş.

 Yunanlılar ve Rumlar uluslararası hukuka aykırı olarak ilan ettikleri aşağıdaki Sözde Sevilla Haritasına göre Türkiye'nin Doğu Akdeniz'de 41 Bin kilometrekare Münhasır Ekonomik Bölgesinin olduğunu ileri sürerek diğer kıyıdaş devletlerle iş birliği anlaşmaları yaparak deniz altında Hidrokarbon arama faaliyetlerine başladılar.

 Türkiye'nin uluslararası hukuka uygun olarak yapmış olduğu kendi hesaplamalara göre KKTC hariç Münhasır Ekonomik Bölgesi haritasına göre 189 Bin kilometrekare alanda haklarımızın olduğunu ortaya konulan haritaya göre Doğu Akdeniz'de Türkiye'ye ve KKTC'ye kıyıdaş olan ülkeler Suriye, Lübnan, GKRY, İsrail, Mısır, Libya ve Yunanistan'dır.

Yukarıdaki haritada GKRY Beyaz çizgilerle 13 parsele ayırdığı alanlarda Petrol ve Doğalgaz aramaları için Uluslararası Enerji firmaları ile anlaşmalar yaptılar.

Türkiye, GKRY ilan ettiği 1-4-5-6-7 alanlardaki Yeşil çizgiyle gösterilen bölgelerin kendi münhasır ekonomik bölgesi olduğunu ve herhangi bir anlaşma olmadan bu alanlarda arama faaliyetlerine izin vermeyeceğini ilan ederek. Bu bölgede arama yapılmasına izin vermemektedir.

 Diğer taraftan 1974 sonrası Kıbrıs'ta 2 kesimli 1 devlet olma yolunda tarafların bir anlaşmaya varamamış olması,1960 yılı Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına göre “Rumlar ve Türkler eşit haklara sahiptirler hükmünü” ortadan kaldırmayacağı için, hali hazırda KKTC'nin Türkiye ile karşılıklı kıyılarının yanı sıra Suriye, Lübnan, İsrail ve Mısır ile karşılıklı sınırlarda hakları bulunmaktadır. Bu haklara dayanarak KKTC'de yukarıdaki kırmızı çizgilerle (A-B-C-D-E-F-G) kendi parsellerini ilan etti. KKTC'nin ilan ettiği F ve G parselleri ile GKRY'nin 1-2-3-8-9-12-13 parsellerini tartışmalı duruma getirmektedir.

 Türkiye'nin Yavuz Gemisi, Karpaz-1 kuyusunda; Fatih Gemisi, Finike-1 kuyusunda sondajlarına; Barbaros Hayrettin Paşa sismik araştırma gemimiz de KKTC'den almış olduğumuz ruhsat bölgelerinde ve adanın güneyinde Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'nün kendisine vermiş olduğu ruhsat bölgelerinde sismik araştırmalarına devam ediyor. Önümüzdeki günlerde ikinci sismik gemimiz MTA ORUÇ REİS Gemimizde Akdeniz'de çalışmalara başlayacak.

 GKRY, Doğu Akdenizde kıyıdaş olmayan ABD, Rusya, İngiltere, Güney Kore, Katar, İtalyan ve Fransız  Şirketlerle Bölgede anlaşmalar yaparak çalışmaktadırlar.  

 GKRY Calypso ve Aphrodite yataklarında; İsrail Leviathan ve Tamar yataklarında doğal gaz buldu. Mısır'da yapmış olduğu çalışmalarla doğalgazı buldu.

 Ülkemiz 1986 yılında Sovyet Sosyalist Devletler Birliği Münhasır Ekonimik Bölgeler konusunda anlaşma yapılmış daha sonra SSCB dağılmasından sonra Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Gürcüstan'la bu sınırları onaylamıştır. 1997 de Bulgaristan'la Deniz Yetki Alanları belirlenmiş olmakla birlikte 9. Ve 10. Noktaları arası da Bulgaristan, Romanya ve Ukrayna'nın sınırlaması olmadığından bu husus daha sonra karara bağlanmasına karar verilmiş.

Doğu Akdeniz konusunda önemli çalışmalar 2000'li yılların başında başta Ankara Üniversitesinden Prof. Dr. Sertaç Hami Başeren tarafından başlanılmış, Ankara Üniversitesi SBF 608 yayınlanan Uluslararası Siyasi ve Ekonomik İlişkiler Araştırma Merkezince Sertaç Hami Başeren Hocamızın Başkanlık ettiği “Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanlarında Hukuk ve Siyaset” üzerine hazırlanmış kapsamlı kitapta konunun bütün boyutları bölümler halinde incelenmiş. Bölümleri hazırlanmasına “Hidrokarbon Potansiyeli” İsmail Hakkı Demirel, “Canlı Kaynaklar ve Korunması Sorunu” Bayram Öztürk, “Deniz Yetki Alanları” Cengiz Ekin, “Postmodern Dönemde Realizim Yeni Bir Tezahürü mü?” Eyyub Kandemir, “Deniz Yetki Alanları Sorunu ve Türkiye-AB İlişkileri” Fuat Aksu, “Hidrokarbon Kaynaklar ve Bölgesel Barış” Emin Erol, “AB-Mısır Ekonomik İlişkilerinin Doğu Akdeniz Enerji Politiğine Yansımaları” Ahu İlknur Gülenler, “Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sınırlandırması Sorunu, Tarafların Görüşleri, Uluslararası Hukuk Kurallarına göre Çözüm ve Sondaj Krizi” Sertaç Hami Başeren, “Deniz Alanlarının Sınırlandırılması Hukuku” Yücel Acer, “Karaad (Ro), Meis ve Fener Adası(İpsili)” Ali Kurumahmut, Doğu Akdeniz'de Mısırla Anlaşmak Şart” Cavid Abdullahzade, “Denizlerin Dünya ve Türkiye İçin Önemi, Doğu Akdeniz ve Denizcilik Sorunları” Ali Kurumahmut tarafında ele alınarak konu bütün yönleri ile incelenmiş. Ayrıca bu kitabın hazırlanmasına fikri destek veren Mustafa Aydın, tamamlanmasına Yakup Ağar, Şenay Kaya ve Cihat Yaycı'da katkı sunmuşlar.

 Yine bu alanda Dr. Tümamiral Cihat Yaycı'nın “Soru ve Cevaplarla Münhasır Ekonomik Bölge Kavramı” kitabı, Amiral Cem Gökdeniz'in “Mavi Vatan” (Deniz Alanlarımıza Mavi Vatan ismini veren) üzerine yazmış olduğu makalelerini derlediği kitabı ile bu konularda toplumsal farkındalığı artırmak ve ülkemizin uluslararası haklarımızı anlattıkları programlarla katkı sunan Kadir Has Üniversitesinden Mustafa Aydın, Mitat Çelikpala, Altınbaş Üniversitesinden Çağrı Erhan,  Ahmet Kasım Han, Koç Üniversitesinden Cem Gürdeniz, Mithat Rende başta olmak üzere bu konuda emek sarf edenleri değerlerimizi şükranla anmalıyız.

 Türkiye geçtiğimiz 15 yılda ortalama 40 Milyar dolar enerji ithalatına para ödemektedir. Bu Enerjiye ödediğimiz bedel yapmış olduğumuz ihracat tutarı içinden ithal girdileri çıkardığımızdaki (İthal girdilerden arınmış net katkımız) bedele hemen hemen denk gelmektedir. 189 Bin kilometrekare alandaki deniz ürünlerinden, deniz taşımacılığı, limanlar ve deniz üstü yenilenebilir enerji santralleri kurulumu gibi çok önemli gelir ve iş imkanlarız, ulusal haklarımızı bu dayatmalara heba edilemez.

 Emekli Büyükelçi Mithat Rende; GKRY'nin Doğu Akdeniz konusunda her ay 2 tane uluslararası toplantı yapılmakta olduğunu açıklamamıştı. Ülkemizde kurulu 206 Üniversitesi öğretim kadroları ve 7 Milyonu aşan öğrenci potansiyeli, Sivil Toplum örgütleri ve Siyasi Partileri ile geçmişte halkımız nasıl serv dayatmalarına boyun eğmeden mücadelesini verdiysek; bugün de 100 yıl öncesine göre daha bilinçli hareket ederek bu konuda toplumsal farkındalığı gelişmesi ve haklarımızı uluslararası topluma anlatılması için siyasi görüş farklılıklarımızı ve geçmişteki yaşananlarını bir kenara bırakıp, söylem birliği içinde bu sorunun çözümü için çalışmalıyız. 

 1.Dünya savaşı sonrası yapılan serv anlaşması yok edilmek istenen bir devlet, milli mücadele ile kuruluş savaşını kazanmıştır. 1. ve 2. İnönü Zaferi kahramanı İsmet Paşa; Kurtuluş Savaşı sonrası yapılan Ateşkes görüşmelerine TBMM adına katılmış, Mudanya Ateşkes anlaşması ile İstanbul ve Doğu Trakya'nın Anadolu'da kalmasını da sağlayarak diplomaside de başarı göstermiş. Sonrasında İsviçre'nin Lozan Kentinde yapılan Barış Konferansına Türk Heyetine Başkanlık etmesi için görevlendirilmiştir. 24 Temmuz 1923 Lozan'da uzun müzakereler sonucu imzalanan anlaşma ile önemli kazanımlar elde edilmiş.

 Geçtiğimiz 24 Temmuz'da Lozan Barış Antlaşması'nın 96. yıldönümü nedeniyle İnönü Vakfı ve Adalar Belediyesi işbirliği ile Heybeliada İnönü Evi Müzesi'nde düzenlenen “Lozan ve İnönü” etkinliğine katılmayı arzuluyordum. 23 Temmuz'da aramızda ayrılan Sevgili Abimiz Şaban Taçyıldız'ın 24 Temmuz'da aynı saatlerdeki uğurlamasına katıldığımdan Heybeliada'ya gitmek kısmet olmadı.

 Sevgili Şaban Taçyıldız Abimiz cemiyet hayatımızda değerli hizmetleri bulunmuş, güler yüzü, hoş sohbeti ve “Altın Hızma Mülayim” Kerkük yöresine ait türküyü söylemesi ile hoş bir seda olacaktır. Mekânı Cennet, Nur İçinde Yatsın. Hepimizin Başı Sağ Olsun.

 Bilgin Akbal

Elektrik Yük.Müh.